Balans strzałkowy kręgosłupa

W kręgosłupie człowieka wyróżnia się charakterystyczne krzywizny: lordozę (szyjną i lędźwiową) oraz kifozę (piersiową i krzyżową). U człowieka są one wynikiem przystosowania kręgosłupa do utrzymania wyprostnej postawy ciała i przejścia do chodu dwunożnego [27].
Poprzez utrzymanie prawidłowego balansu lędźwiowo-miednicznego umożliwiają przyjęcie pozycji antygrawitacyjnych: statycznej (siedzenie i stanie) oraz dynamicznej (chód i bieg). Pojawienie się zaburzeń lordozy lędźwiowej (LL) i położonej względem niej miednicy w płaszczyźnie strzałkowej znacznie obniża efektywność ruchów oraz może być przyczyną pojawienia się bólu. Znaczące odchylenia parametrów tułowia, szczególnie w płaszczyźnie strzałkowej, istotnie pogarszają jakość życia i utrudniają poruszanie się oraz przyjmowanie pozycji stojącej [28].

Z punktu widzenia biomechaniki i ergonomii kontrola nad położeniem miednicy jest istotnym czynnikiem związanym z optymalnym przenoszeniem sił pomiędzy KKD a tułowiem podczas chodu. Anatomiczne i biomechaniczne zmiany w kręgosłupie wywołane chorobą zwyrodnieniową mogą prowadzić do zaburzenia naturalnych krzywizn i osi kręgosłupa w płaszczyźnie czołowej i strzałkowej z powodu uszkodzenia KM, deformacji kręgów, podwichnięcia oraz deformacji samych stawów międzywyrostkowych. Ma to istotny wpływ na prawidłowe odruchy postawy, równowagi czy propriocepcji [29].

Główna oś ciała przechodzi przez środek głowy, środek spojenia łonowego w płaszczyźnie czołowej, przez środek kości krzyżowej w płaszczyźnie strzałkowej oraz w obu płaszczyznach przez tzw. czworokąt podparcia. Miednica opiera się na głowach kości udowych i przenosi siły z tułowia na KKD. Kręgosłup połączony jest z miednicą symetrycznymi SIJ. Z powodu niewielkiego stopnia swobody w tych stawach (około 2°) miednicę można traktować jako segment kręgosłupa – kręg miedniczny [29].

W prawidłowych warunkach w płaszczyźnie czołowej kręgosłup jest prosty, a miednica pozostaje jego przedłużeniem. Miednica ułożona jest horyzontalnie, a oś ciała przechodzi przez spojenie łonowe, dzieląc ciało na symetryczne części. Wielkość LL jest podstawowym parametrem balansu strzałkowego. Związane jest to z dużymi możliwościami kompensacyjnymi poniżej (duży zakres ruchu w stawach biodrowych i kolanowych) oraz zmniejszoną ruchomością powyżej (sztywność odcinka piersiowego kręgosłupa). Średnia wartość LL w pozycji wyprostnej wynosi między 40° a 70°, a w pozycji siedzącej między 22° a 34° [30–33]. Według Jacksona i wsp. wartość LL zmienia się podczas chodu o około 1–2° na każdy segment lędźwiowy [31].

Piśmiennictwo

27.    Berge C. Heterochronic processes in human evolution: an ontogenetic analysis of the hominid pelvis. Am J Phys Anthropol 1998;105(4):441–59.
28.    Mac-Thiong JM, Transfeldt EE, Mehbod AA, Perra JH, Denis F, Garvey TA, i in. Can c7 plumbline and gravity line predict health related quality of life in adult scoliosis? Spine 2009;34(15):E519-527.
29.    Roussouly P, Gollogly S, Berthonnaud E, Dimnet J. Classification of the normal variation in the sagittal alignment of the human lumbar spine and pelvis in the standing position. Spine 2005;30(3):346–53.
30.    Andersson GB, Murphy RW, Ortengren R, Nachemson AL. The influence of backrest inclination and lumbar support on lumbar lordosis. Spine 1979;4(1):52–8.
31.    Jackson RP, McManus AC. Radiographic analysis of sagittal plane alignment and balance in standing volunteers and patients with low back pain matched for age, sex, and size. A prospective controlled clinical study. Spine 1994;19(14):1611–8.
32.    Chaléat-Valayer E, Mac-Thiong JM, Paquet J, Berthonnaud E, Siani F, Roussouly P. Sagittal spino-pelvic alignment in chronic low back pain. Eur Spine J 2011;20(Suppl 5):634–40.
33.    Vaz G, Roussouly P, Berthonnaud E, Dimnet J. Sagittal morphology and equilibrium of pelvis and spine. Eur Spine J Off Publ Eur Spine Soc Eur Spinal Deform Soc Eur Sect Cerv Spine Res Soc 2002;11(1):80–7.
34.    Legaye J, Duval-Beaupère G, Hecquet J, Marty C. Pelvic incidence: a fundamental pelvic parameter for three-dimensional regulation of spinal sagittal curves. Eur Spine J Off Publ Eur Spine Soc Eur Spinal Deform Soc Eur Sect Cerv Spine Res Soc 1998;7(2):99–103.

Ul. Jana Keplera 1/4

60-158 Poznań

CENTRUM MEDYCZNE KEPLERA 1

REJESTRACJA: +48 535 651 555